Imposter syndrome

Ken je dat gevoel? Op het moment dat je een goed cijfer voor een tentamen haalt of bijvoorbeeld aangenomen wordt bij die felbegeerde baan, bang zijn om ontmaskert te worden en dat ontdekt wordt dat je tóch niet de geschikte kandidaat was? 

Eind jaren zeventig werd dit gevoel voor het eerst omschreven als het ‘bedriegerssyndroom’ ofwel het ‘imposter syndrome’, nadat succesvolle vrouwen niet konden genieten van hun succes omdat zij zich bedriegers voelden. Hoewel anderen hen hoog inschatten, hadden zij zelf niet het idee capabel te zijn. Recent onderzoek laat zien dat dit gevoel bij zowel mannen als vrouwen voorkomt.

Wat is het imposter syndrome?

Mensen die aan het bedriegerssyndroom lijden, schrijven hun successen toe aan allerlei oorzaken maar niet aan hun eigen kunnen. Hierdoor twijfelen ze of ze nogmaals zo’n prestatie zouden kunnen behalen, ongeacht alle successen die zij al hebben ervaren. Voorbeelden van gedachten die mensen met het bedriegerssyndroom hebben zijn: ‘Deze keer heb ik gewoon geluk gehad’ en ‘Ja maar dit keer heb ik gewoon heel erg hard gewerkt, dus dan moet het ook wel lukken’ zijn veelvoorkomend. Kortom, er worden verklaringen gezocht voor het behalen van het succes die buiten hen zelf ligt.

Doordat mensen met het bedriegerssyndroom successen niet aan zichzelf toeschrijven, zijn zij bang voor ontmaskering. Er bestaat een angst dat er op een dag iemand ontdekt dat ze toch niet zo slim en competent zijn dan wordt gedacht. Als reactie hierop gaan mensen die dit gevoel ervaren zich vaak extreem voorbereiden. Dit heeft tijdelijk een positief effect: de taak gaat dan vaak goed en ze worden door anderen geprezen, echter heeft dit ook een negatieve keerzijde: dit gevoel is tijdelijk, daarna ontstaat de twijfel weer opnieuw.

Tips tegen deze gedachten

Tip 1

Zoek steun bij mensen die een beetje buiten de situatie staan. Medestudenten of collega’s kunnen soms het gevoel van onzekerheid vergroten (‘zie je wel, zij snappen het wel’). Iemand die er iets verder vanaf staat, zoals een vriendin of familielid, kunnen iets meer uitzoomen en de focus verleggen op je kwaliteiten.

Tip 2

Probeer te ontdekken waar je bang voor bent (bijv. bang voor afwijzing). Als je deze angst kunt aankijken, kun je realiseren dat het niet terecht is.

Tip 3

Leer je imposter gedachten herkennen. Wanneer je dit lukt, is het makkelijker om ervoor te zorgen dat je hier niet meer naar handelt. Dit kun je oefenen door die onderliggende angst expres op te zoeken onder het mantra: hoe vaker je tegen je imposter gevoelens en gedachten ingaat, hoe makkelijker het wordt.

Tip 4

Maak een afspraak bij De Advieswinkel.