Angst, somberheid, problemen met eten, paniekklachten… Jongeren en studenten kampen met veel psychische problemen. In juni vorig jaar kopten verschillende media met een verdubbeling van de zelfmoordcijfers onder jeugd. En hoewel er steeds meer aandacht is voor bewustwording en hulp vragen, kan de GGZ het niet bijbenen. Wachtlijsten groeien in plaats van de beloofde vermindering en meerdere jeugdzorginstellingen hebben zo in het nauw gezeten dat zij zich genoodzaakt voelden om het afgelopen jaar een algehele behandelstop aan te kondigen. En ook voor studenten zijn de psychologen zijn niet aan te slepen.

Uit een onderzoek van de bewustzijnsorganisatie MindYoung bleek dat een schrikbarend hoog aantal jongeren kampt met verschillende psychische problemen. Op de vraag “Heb jij last van psychische klachten?” antwoordde 43 procent van de Nederlandse jeugd ‘ja’. Van deze jongeren ervoer tachtig procent hun klachten al langer dan twee maanden, en bijna veertig procent van hen sprak niet open over hun problemen. En dat terwijl de adolescentie een cruciale periode is voor het ontwikkelen van een gezonde psychische basis. Jongeren met psychische problemen doen het vaak slechter op school, zijn vatbaarder voor verslavingen en hebben veel meer kans op mentale problemen als ze volwassen zijn (zie bijvoorbeeld dit onderzoek). Reden genoeg om meer actie te ondernemen.

Er ligt veel focus op de instellingen die de vraag niet meer aankunnen en de enorme wachtlijsten die ontstaan. Maar je zou willen dat de problemen van jongeren eerder ondervangen worden. Problemen signaleren en opvangen vóór het escaleert. Geen curatieve, maar preventieve zorg. Ideaal om op te pakken binnen het middelbaar onderwijs, de periode waarin jongeren veel sociale, emotionele en cognitieve ontwikkelingen doormaken, en extra kwetsbaar zijn.

Wat als er nu voor iedere school een jeugdpsycholoog aangesteld wordt, en we alle eerste-, derde- en (in het geval van HAVO/VWO) vijfdejaars standaard screenen. Zo signaleren we wie er in een risicogroep valt en met hen plannen we individuele steungesprekken in. Hierin kan de leerling zijn ei kwijt, en kan de jeugdpsycholoog ernstigere problematiek signaleren. Maar leerlingen mogen ook zelf aankloppen! En er zou nog veel meer meerwaarde kunnen zijn. Zo zou de jeugdpsycholoog themalessen kunnen organiseren binnen de mentorles of verzorging. Psychische en maatschappelijke weerbaarheid, de-stigmatisering van psychische problemen, emotieregulatie, omgaan met piekeren, positieve gedachten formuleren en hulp vragen… de mogelijkheden zijn ongekend!

Ik wil hier natuurlijk niet voorbijgaan aan de schoolpsychologen, een functie die al bestaat. Maar als ik het goed begrepen heb, hebben de schoolpsychologen, intern begeleiders en zorgcoördinatoren hun handen meestal al vol aan het plannen en uitvoeren van inhoudelijke ondersteuning, helemaal na de invoering van passend onderwijs. Hierin lijkt vooral aandacht voor de leerlingen met AD(H)D, autisme, dyslexie, dyscalculie of faalangst en krijgen zij extra handvatten om goed te kunnen functioneren op school. Tijd voor preventieve één-op-één gesprekken met leerlingen over hoe het met ze gaat is er niet. En de organisatie van workshops of themalessen voor het vergroten van de psychische weerbaarheid kost veel tijd. Ik zie de jeugdpsycholoog in het zorgteam dan ook meer als een soort schoolgebaseerde jeugd-POH-GGZ die preventief op de leerlingen afstapt en ze een beetje in de gaten houdt. Goed opgeleide jonge jeugdpsychologen zijn er genoeg. Mooie startersbanen nog weinig.Ik zie een win-win situatie.

Wat denken jullie? Nodig of overbodig? Realistisch of onuitvoerbaar? Of bestaat er allang zoiets op jouw school? Alle interessante aanvullingen of opmerkingen zijn welkom. Wij zijn benieuwd!